محرمی متفاوت در حسینیه ایران/ عاشورا در یزد بدون نخل برداری

امسال دومین سالی است که شیوع ویروس کرونا، آیین‌های عزاداری را تحت تاثیر قرار داده و حال و هوای محرم را متفاوت کرده است.

تاکید رهبر معظم انقلاب بر لزوم رعایت ضوابط ستاد ملی مقابله با کرونا در خصوص عزاداری محرم و اهتمام ویژه دولتمردان به برگزاری آیین‌های مذهبی متناسب با شرایط و با رعایت دستورالعمل های بهداشتی، سبک و الگویی متفاوت از عزاداری ایجاد خواهد کرد.

شیوع ویروس کرونا بسیاری از شئونات زندگی انسان‌ها در سراسر دنیا را با تغییراتی ناخواسته مواجه کرده است. 

محرم امسال نخل برداری در استان نداریم
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا نجیمی مدیرکل تبلیغات اسلامی استان یزد گفت: عزاداری ماه محرم با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی از سوی مردم، هیئت‌ها و تشکل‌های مذهبی در فضای باز تکایا و مساجد برگزار می شود.

او افزود: امسال حرکت دسته عزاداری و نخل برداری در استان نداریم.

عشق به  اباعبدالله الحسین (علیه السلام) نسل به نسل منتقل  و هر روز حرارتش در قلب مومنین دارالعباده شعله‌ورتر می‌شود ، در استان یزد هم  شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم‌ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین (ع) و خاندانش از روز‌های قبل محرم نمایان است. اما  مراسم امسال متفاوت از سال های قبل برگزار می شود.

به طوری که هیئت‌های عزاداری اجازه دارند مراسم را در محله یا حسینیه خود در فضای باز به نحوی که سنت به جا آورده شود و نکات بهداشتی رعایت شود برگزار کنند.

مراسم جوشِ دوره در یزد

جوش دوره یکی از سبک‌های عزاداری است به این نحو که عده‌ای به صورت دایره‌وار می‌ایستند و با یک دست کمر بغل‌دستی خود را گرفته و با دست دیگر سینه می‌زنند؛ سادات هم در سر دسته این عزاداری می‌ایستند و به اجرای جوش می‌پردازند.

عزاداران حسینی در روز تاسوعا با اشعاری محزون در حالی که به سینه می‌زنند و یک پای خود را جلو و پای دیگر را به عقب و سپس پای راست را بلند کرده و به زمین می‌زنند به دور علمی که وسط محل عزا داری نصب شده می‌چرخند. در این روز برای افرادی که در طول سال یعنی از محرم پارسال تا تاسوعای امسال از دنیا رفته اند جوشِ دوره می‌زنند.

مراسم‌ روضه خوانی، سخنرانی، دسته های سینه زنی و زنجیرزنی در یزد از شهرت خاصی برخوردارند و از هیئت‌های معروف یزد می‌توان هیئت فهادان، علقمه، خلف باغ، باغ گندم، بعثت، خرمشاه، گنبدسبز، پنبه کاران و مسجد جامع را نام برد.

سبک خاص عزاداری یزدی ها در محرم

در یزد نیز مانند بسیاری از شهر‌های کشور، هیئت‌های عزاداری در قالب هیئت سینه‌زنی و زنجیر زنی تشکیل می‌شود. قدمت برخی از هیئت‌های استان یزد به قرن‌ها می‌رسد که آداب و سنن و حتی تجهیزات عزاداری نسل به نسل به یادگار گذاشته شده، به گونه‌ای که حفظ و صیانت از آن سرلوحه کار دست‌اندرکاران هیئت‌های عزاداری در هر دوره است.

کریمی پژوهشگر مسائل فرهنگی و مذهبی یزد گفت: نوحه‌های شورانگیز یزد و مداحان یزدی شهره عام و خاص هستند.

او افزود: ضرب آهنگ سینه زنی یزدی‌ها به صورت سه ضرب چهارضرب، پنج ضرب، شش ضرب و بالاتر و در برخی از محله‌های شهر یزد این نوحه‌ها با ضرب آهنگ حماسی است که در نوع خود کم نظیر است.

او گفت: برخی افراد همچنین در دهه اول محرم بین مردم و دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی شربت، شیر، آش و غذا توزیع می‌کنند.

همه این نذورات بهانه‌ای برای عرض ارادت مردم متدین یزد به خاندان اهل بیت (ع) است.

 مردم نذر‌ها را برای برآورده شدن حاجت هایشان ادا می‌کنند.

آئین عزاداری در عصر روز عاشورا در یزد  

نمایش کاروان اسیران کربلا، بازار شام و شبیه سازی شمربن ذی الجوشن، حارث و گهواره علی اصغر و همچنین اجرای تعزیه و به آتش کشیدن خیمه‌های فرزندان امام حسین (ع) از برنامه‌های عزاداران یزدی در عصر روز عاشورا است.

او ادامه داد: طبق این سنت در این روز که پیشینه آن به هفتاد سال قبل می‌رسد، هیئتی با عنوان بنی‌اسد در حالی که لباس سیاه بر تن دارند با در دست داشتن بیل، کلنگ و ریختن مقداری کاه بر سر به یاد مظلومیت شهیدان و آمادگی برای دفن پیکر شهدای کربلا عزاداری می‌کنند.

نخل برداری اوج  شکوه عزاداری مردم  خطه کویری یزد

مراسم نخل برداری از ویژگی‌های منحصر به فرد مراسم محرم و عزاداری در یزد محسوب می‌شود که با همکاری و همیاری اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی و تهیه چوب و دیگر وسایل آن گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن آن و حمل آن در روز عاشورا و ... برگزار می‌شود و جالب اینکه در برخی موارد، زرتشتیان یزد نیز در ساختن نخلها، همیاری و همکاری دارند.

در گذشته مراسم آذین بندی و آماده کردن نخل‌ها برای ایام عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، بسیج همگانی اهل محل و یا آبادی صورت می‌گیرد.

رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخل‌ها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آیین‌هایی برای گرد آوری کمک‌های گوناگون از مردم انجام می­‌شد و مردم نیز از یک تکه ریسمان گرفته تا پارچه ، دشنه، سپر‌ها و دیگر زیور آلات را برای آذین بندی هرچه باشکوه‌تر نخل چراغ‌های الوان، آیینه ­ها، پیاله و زنگوله­ ­به میدان‌های محل تحویل می‌دادند.

حتی در برخی موارد درختانی به این منظور وقف می‌شدند تا در زمان کهنسالی درخت از چوب آن برای مرمت نخل استفاده شود.

نخل یک سازه چوبی است که قسمت جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلی بزرگ و شبکه شبکه ساخته شده و وسط آن با چوب اسکلت بندی شده است.

برای پایه­‌های آن، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است. برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به کار می‌شوند.

آن‌ها بر روی پارچه مشکی و در جلو و عقب آن، خنجر، آیینه ­های بزرگ و نیز یک سازه چوبی به شکل سرو در جلو و عقب نصب می‌کنند که این کار تا ظهر روز تاسوعا، ادامه می‌یابد­.

مردم و عزاداران هر کدام از عناصر به کار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا می‌دانند.

چوب نخل سیاهپوش به عنوان نماد تشییع سیدالشهدا(ع)،  نخل شمشیر و نیزه‌ها نماد تیر و نیزه‌های وارد شده بر بدن امام حسین (ع) ، سرو نخل نماد قد و قامت علی اکبر (ع)، آیینه به عنوان نور وجود مبارک امام حسین (ع)، علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود نماد علمدار امام حسین (ع)، پارچه‌های زینتی که برنخل می بندند به عنوان حجله حضرت قاسم (ع)، زنگ‌هایی که در قدیم بر آن می‌بستند به عنوان زنگ کاروان امام حسین (ع) و عزادارانی که نخل را بر می‌دارند به عنوان تشییع کنندگان برای مردم شناخته شده است.

هر چند امروز نخل‌هایی با این وسعت تزئین کمتر دیده می‌شود و تنها به سیاه پوش کردن و تزئینات ساده بسنده می‌شود، اما باز هم نخل بندی و نخل گردانی، آیینی باشکوه است که با عظمت خاصی در بین یزدی‌ها برگزار می‌شود و از جمله آیینی است که کمتربه فراموشی سپرده شده و از همه مهم تر اینکه کمتر دچار تحریف شده است.

نخل‌ها پس از آذین بندی بسیار سنگین‌تر از آنچه هستند می‌شوند و وزن برخی نخل‌ها نظیر نخل میدان امیرچخماق یزد که از جمله نخل‌های بزرگ استان یزد به شمار می‌رود یا نخل تفت به چندین تن می‌رسد و برای نخل گردانی نیاز به حضور و همکاری شاید صد مرد قوی هیکل است.

نخل‌های میدان بعثت، امیر چخماق ، میدان امام تفت و نخل حسینیه مزویر آباد مهریز از جمله نخل‌های معروف یزد هستند و مراسم نخل برداری عصر روز عاشورای میدان امام تفت که تا غروب روز عاشورا ادامه دارد از شکوه وجلال خاصی برخوردار است.

طباطبایی با اشاره به برگزاری مراسم شام غریبان در این استان، گفت: در این مراسم عزاداران به یاد فرزندان اباعبدالله الحسین (ع) آرام و با در دست داشتن شمع و حرکت در کوچه پس کوچه‌های تاریک عزاداری می‌کنند.

نخل‌ها در دیگر ایام سال بدون تزئین در کنار حسینیه ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سنبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین (ع) به شمار می‌روند و مردم نسبت به آنها احترام و ارادت خاصی قائل هستند.

روز ۱۳ محرم نیز هیئت‌ها و دسته‌های عزاداری با حضور در محل اقامه نماز جمعه در مسجد ملااسماعیل با حضور نماینده ولی فقیه و امام جمعه یزد، علما، روحانیون و جمع کثیری از مردم به عزاداری می‌پردازند و بازار یزد در این روز تعطیل است.

همچنین مراسم ویژه عزاداری در یزد به عنوان یکی از فرهنگ‌های ملی در فهرست آثار معنوی سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.

موسوی استاد تاریخ دانشگاه یزد افزود: آیین ویژه‌ای هم روز سیزدهم محرم بر اساس یک سنت دیرینه و به یاد سومین روز شهادت مظلومانه امام حسین (ع) و یاران با وفایشان برگزار می‌شود.

برای دیدن مراسم باشکوه عزاداری امام حسین (ع) در استان یزد بسیاری از توریست‌های کشور‌های خارجی و حتی مردم سایر نقاط کشورمان در روز عاشورا به استان یزد سفر می‌کردند و در مراسم نخل گردانی که یکی از پرشور‌ترین مراسم عزاداری امام حسین (ع) است شرکت می‌کردند که به دلیل وجود ویروس منحوس کرونا برگزار دوسالی است نمی شود.

انتهای پیام/ی